صرع پس لرزه زندگي زنان

صرع (EPILEPSY) عبارت است از اختلال يا از بين رفتن موقتى هشيارى که به صورت ناگهانى رخ مى دهد و غالباً همراه با حرکات عضلانى که ممکن است به صورت حرکت کوچک پلک ها ظاهر شود و يا با تکان هاى خيلى شديد همراه باشد و تمام بدن را در بر گيرد.

صرع عبارت است از تغييرات ناگهانى اختلاف پتانسيل بين داخل و خارج سلول عصبى و برحسب نوع سلولى که در معرض اين تغيير قرار مى گيرد تظاهرات بالينى گوناگونى به صورت تغيير در سطح هشيارى، فعاليت هاى حرکتى، تغييرات رفتارى، تغييرات حسى و سيستم عصبى خودکار ايجاد مى شود.

به طور کلى علل صرع را مى توان در دو گروه کلى زير قرار داد:

1 - صرع اوليه (ايديوپاتيک): که اختلال مشخصى در سيستم عصبى مرکزى وجود ندارد و اغلب زمينه ژنتيکى دارد.

2 - صرع ثانويه يا علامتى: که با اختلال مشخص در سيستم عصبى مرکزى تعريف مى گردد. در مجموع اين دو گروه طيفى از ضربات ناگهانى سر، عفونت ها، تومورهاى مغزى، اختلالات متابوليک مغز، مشکلات زايمان و فاکتورهاى ژنتيک را در بر مى گيرند بعضى از زنان دريافته اند حملاتشان درست قبل يا در دوران قاعدگى شان رخ مى دهد. اکثر زنانى که متوجه تأثيرات دوره قاعدگى در حملاتشان هستند، مى دانند که در هر زمان ديگرى نيز ممکن است دچار حمله شوند، اما ميزان بروز اين حملات در حوالى زمان عادت ماهانه بيشتر است. هنگامى که زنى نزديک به دوران قاعدگى دچار حمله مى گردد، اين نوع صرع به عنوان «صرع قاعدگى» شناخته مى شود. دليل اين مسئله هنوز به طور کامل روشن نيست، و ممکن است ناشى از تغييرات هورمون هاى جنسى (استروژن و پروژسترون) در زمان قاعدگى و يا در اثر افزايش مايعات بدن در اين زمان باشد. براى بعضى از اين افراد، افزودن برخى از داروها در هفته قبل از دوران قاعدگى مى تواند مفيد باشد که در هر حال انجام اين کار بايد طبق دستور پزشک صورت گيرد.

از آنجا که امروزه روش هاى مؤثر جلوگيرى در دسترس است، داشتن فرزند به صورت امرى انتخابى درآمده است. زنان مبتلا به صرع مى توانند از همه روش هاى مرسوم جلوگيرى استفاده کنند که متداول ترين آنها قرص ضدباردارى است. طبق شواهد موجود، قرص هاى ضدباردارى هيچگونه تأثير نامطلوبى بر روى صرع ندارد. اما داروى ضدصرع مى تواند روى سوخت و ساز اين قرص ها تأثير بگذارد و اثر آن را کاهش دهد. يعنى مصرف همزمان قرص هاى ضدباردارى و داروى ضد صرع، مى تواند اثر قرص ضدباردارى را تا حدى کم کند. اگر داروهاى ضد صرع مصرف شده، حاوى آنزيم هاى القا کننده کبدى نباشد، قرص هاى ضدباردارى ترکيبى با مقادير کم هورمون استروژن، معمولاً اثر خوبى خواهند داشت. ديدن هر لکه خون بين عادت ماهانه مى تواند نشان دهنده اين باشد که مقادير هورمون استروژن کافى نبوده است. در صورت مشاهده اين رخداد بايد احتياط هاى لازم (استفاده همزمان از يک روش ديگر جلوگيرى از باردارى) به عمل آيد. در چنين مواقعى احتمال دارد که نياز به افزايش استروژن وجود داشته باشد. در اين شرايط، افزايش ميزان بروز عوارض جانبى استروژن با مقادير بالا، چندان در نظر گرفته نمى شود. چون در اين وضعيت، قرص ضدباردارى با سرعت بيشترى توسط بدن از بين مى رود. حتى با وجود استفاده از ترکيب با مقادير بالاى استروژن، اثربخشى قرص ضدباردارى در مقايسه با زمانى که بدون داروهاى القا کننده مصرف مى شوند، کاهش خواهد يافت. با اين حال اثر آن با روش هاى ديگر قابل مقايسه است. مسائل مربوط به قرص هاى ضدباردارى با مقادير پايين نبايد در کل نشانه نامناسب بودن اين قرص ها براى زنان تلقى شود. در همين حال در زمان تجويز قرص هاى ضدباردارى براى زنان مصروع، مى بايست عوامل خطرزاى ديگر نظير سن، چاقى، افراط در سيگار و غيره را در نظر گرفت. باردارى

براى يک زن مبتلا به صرع، ضرورت دارد قبل از باردارى و در دوران باردارى تحت نظر يک پزشک متخصص قرار گيرد. اگر زن مصروعى که داروى ضد صرع مصرف مى کند، تصميم به باردارى بگيرد، بايد قبل از آن خوردن اسيد فوليک مکمل (4 تا 5 ميلى گرم در روز) را شروع کند، زيرا ثابت شده است که مکمل اسيد فوليک قادر است خطر به وجود آمدن اختلالات عصبى را در جنين کاهش دهد.

صرع و وراثت

دو عامل تعيين کننده پيشرفت صرع عبارت اند از:

ميزان آمادگى شخص براى تشنج و نيز وجود سابقه صدمه مغزى. در صورت وجود شرايط مساعد کننده صرع، فرد مستعد ابتلا به اين بيمارى است. همچنين هر شخص داراى يک «آستانه حمله» با سطح مقاومت مشخص نسبت به حملات است. آستانه حمله نشان دهنده ميزان آمادگى شخص براى تشنج است. اگر آستانه حمله خيلى پايين باشد، يعنى آمادگى شخص براى تشنج زياد است. در اين صورت اغلب بيمار دچار حملات خود به خودى مى شود. اگر آستانه حمله بالا باشد، آنچنان که در بيشتر مردم چنين است، آمادگى شخص براى تشنج کم است. چنين فردى به آسانى دچار تشنج نمى شود و تعدادى عوامل محيطى مانند صدمه به مغز لازم است تا حمله آغاز شود. اين آستانه بخشى از آستانه ژنتيکى شخص است و به طور ژنتيکى قادر به انتقال به هر کودک است. بنابراين براى بروز صرع در هر فردى يک عامل ژنى لازم است. اما ميزان بروز آن متغير است. در بعضى خانواده ها ممکن است صرع در تعداد زيادى از افراد آن بروز کند و در خانواده اى ديگر تنها يک عضو مبتلا وجود داشته باشد. خطر وجود صرع در کودکى که از والدين مصروع به دنيا مى آيد بستگى به ماهيت صرع والدين و سطح آستانه حمله آنها دارد.

اگر يکى از آنها مصروع باشد احتمال ابتلا به صرع در نوزاد افزايش مى يابد، اما ميزان اين افزايش اغلب کم است. اگر والدين هر دو مبتلا به صرع باشند، در آن صورت خطر بيشترى بچه را تهديد مى کند.

يائسگى

ميانگين سن زنان براى پايان دوره هاى ماهانه و دوران بارورى، حدود پنجاه سالگى است. زنان در اين زمان اغلب دچار گـُر گرفتگى و تغيير سريع حالات روحى مى شوند. براى گـُرگرفتگى و ديگر نشانه هاى مربوط به يائسگى، اغلب درمان به روش جايگزينى هورمون استروژن، توصيه مى شود. اگر با خوردن هورمون جنسى، کنترل حملات مشکل شود، بايد قطع هورمون مدنظر قرار گيرد. مکمل هورمون استروژن اغلب براى پيشگيرى از کاهش کلسيم تجويز مى شود.

در بعضى از زنان، صرع مى تواند در اين مرحله از زندگى پيشرفت کند. بعضى از زنان که سال ها دچار حمله بودند ممکن است متوجه بهبودى يا از بين رفتن حملات در اين زمان شوند.

روزنامه ايران

صرع(تشنج) و علل ايجاد آن

بيمار)

پدري هستم که يک فرزند 14ساله دارم که از سه ماه پيش صبح‌ها که از خواب بيدار مي ‌شود دچار پرش‌هايي در دست مي ‌شود و تا کنون دو بار در خواب هم دچار تشنج‌هايي شده‌اند و من و مادرش از صداي خرخر و صداي تکان‌هاي تخت، متوجه تشنج ايشان شده‌ايم. پزشک معالج براي فرزند من تشخيص صرع گذاشته‌اند. لطفاً مرا راهنمايي کنيد.

آقاي دکتر عسگر قرباني، متخصص بيماري‌هاي مغز و اعصاب(استاديار دانشگاه علوم پزشکي تهران) پاسخگوي سئوالات زير مي باشد.

1- صرع چيست؟

صرع را به زبان ساده مي ‌توان به صورت زير تعريف کرد: چنان چه تنظيم جريان الکتريکي فرد به هم بخورد، مدارهاي کل مغز دچار اتصال شده و در نتيجه هوشياري به هم مي ‌خورد.

صرع فقط افتادن فرد و عدم هوشياري نيست، بلکه به چندين شکل مي ‌تواند ديده شود. به ‌طور مثال صرع مي ‌تواند به صورت افت تحصيلي در مدرسه باشد، جا انداختن کلمات در جمله به خصوص در هنگام املا نوشتن اتفاق مي‌ افتد و متاسفانه معلم‌ها فکر مي ‌کنند که اين دانش‌آموز دچار حواس پرتي مي ‌باشد.

2- عوامل زمينه ‌ساز صرع کدامند؟

يکي از علل صرع به دوران قبل از تولد برمي ‌گردد، ولي به طور عمده علل صرع به بعد از تولد مربوط مي‌ شود. هم چنين علل زيادي از انواع صرع ناشناخته مي‌ باشد.

از علل قبل از تولد مي ‌توان به عفونت‌هاي داخل رحمي (در جنين) اشاره کرد. از عفونت‌هاي شايع ايجاد کننده ي صرع در دوران بارداري سرخجه  و توکسو پلاسموز مي ‌باشد. ساير عفونت‌هاي ويروسي، سوء تغذيه و مصرف الکل و دخانيات  در مادر هم مي ‌تواند باعث صدمه به جنين شود.

از ديگر علل مي ‌توان به نقص‌هاي ژنتيکي ايجاد شده در حين بارداري در جنين اشاره کرد که مي ‌تواند عامل بروز تشنج در سال‌هاي آينده باشد. هم چنين قرار گرفتن در معرض محيط‌ هاي آلوده (مانند اشعه ايکس) مي‌ تواند باعث آسيب به جنين شود.

از دلايل ديگر مي ‌توان به ضربه‌ هاي مغزي جنين در حين بارداري يا موقع زايمان اشاره نمود.

دسته ي ديگر از دلايل صرع، مربوط به ضايعات در حين زايمان است که به عنوان فلج‌هاي مغزي عنوان مي ‌شود. چنان چه در حين زايمان سر بچه آسيب ببيند و منجر به اختلالات انعقادي يا خونريزي‌هاي مغزي شود، مي ‌تواند فرم‌هايي از تشنج را ايجاد کند. اين آسيب‌ها هنگام تولد يا هفته ي اول بعد از تولد گاهي از علل بسيار مهم، براي تشنج‌هاي بعدي مي ‌باشد.

در دوران نوزادي عفونت‌هاي مغزي مانند مننژيت  و آنسفاليت (تورم مغز در اثر ويروس‌ها)، و ضربه‌هايي که به خاطر جنب و جوش يا تصادف با ماشين به مغز وارد مي شود، ممکن است باعث تشنج شود.

صرع و تشنج طوري نيست که بلافاصله بعد از ديدن ضربه، اين بيماري ايجاد شود، بلکه ممکن است 10 تا 20 سال بعد خود را نشان بدهد و آسيب‌هاي در حين زايمان يا بعد از زايمان نتايج خود را در اواخر کودکي و يا بزرگسالي نشان دهد.

هم ‌چنين سوء تغذيه در زمان کودکي مي ‌تواند يکي از دلايل تشنج در سنين بالاتر باشد، به خصوص کمبود مواد معدني مثل کلسيم و منيزيم مي ‌تواند از عوامل ايجاد کننده ي تشنج باشد.

در سنين بالا (افراد مسن) سکته ي مغزي  مي ‌تواند باعث تشنج باشد و هم چنين به هم خوردن پايداري الکتريکي بدن باعث ايجاد صرع و تشنج در بيمار مي ‌شود.

در افراد ديابتي  که از داروهاي ديابتي براي پايين آوردن قند خون استفاده مي ‌کنند يا بيماراني که قند خون پاييني دارند، استعداد ابتلا به تشنج بيشتر از ساير افراد است.

با وجود تمام دلايل ذکر شده، علل درصد زيادي از انواع صرع در حال حاضر شناخته شده نمي ‌باشد.

ادامه دارد...

علايم تشنج و صرع

1- علايم تشنج و صرع کدام است؟

شايع‌ترين علايم که از نظر باليني قابل مشاهده است، اين است که بيمار به صورت ناگهاني جيغ مي ‌کشد و به روي زمين مي‌ افتد و از هوش مي ‌رود. دست و پاهايش سفت مي ‌شود (که به اين مراحل تونيک گفته مي ‌شود) و بعد از چند ثانيه (20الي 30 ثانيه) شروع به دست و پا زدن مي‌ کند. سپس به حالت اغما(بيهوشي) مي ‌رود و به صدا‌ها جواب نمي ‌دهد.

در فاز پس از حمله، بيمار به هوش مي آيد و تا يک روز سردرد و حالت کوفتگي، خواب‌آلودگي و بي ‌حالي دارد. بعد از دو روز اين حالت‌ها برطرف مي ‌شوند. البته نمونه ي ذکر شده فقط يک نوع از انواع صرع و تشنج مي‌ باشد.

در حالت دوم بيمار موقع تشنج حالت‌هاي دل درد، بي حوصلگي، اضطراب بدون دليل، درد پا و علايم پيش درآمد تشنج را دارد. اگر اين حالات‌ بدون دلايل خاصي اتفاق بيافتد، بهتر است بيمار با پزشک مشورت کند، چون ممکن است نشانه‌اي از يک حمله ي صرع قريب‌الوقوع باشد.

از علايم ديگر در کودکان، افت تحصيلي و مشکل تحصيلي، به خصوص در درس املا مي‌ باشد. معلم هميشه شکايت دارد که کودک به يک جا خيره مي ‌شود و به نقطه خاصي مي ‌نگرد. به اين حالت، حالت عدم حضور گفته مي ‌شود و به نظر مي ‌رسد کودک فکرش در جاي ديگري است. در اين حالت هوشياري براي مدت کمي از بين مي ‌رود. اين مدت به حدي کوتاه است که ممکن است بيمار دوچرخه سواري هم بکند و پا هم بزند، ولي اين اختلال هوشياري (در حد 3- 2 ثانيه) را هم داشته باشد و يا در حين نوشتن املا ممکن است در طول يک جمله چندين کلمه را جا بياندازند. اين نوع تشنج خوش ‌خيم مي‌ باشد و اگر زود درمان شود، بهبود خواهد يافت.

از علايم ديگر تشنج در کودکان، افت تحصيلي، به خصوص در درس املا مي‌ باشد. معلم هميشه شکايت دارد که کودک به يک جا خيره مي ‌شود و يا در حين نوشتن املا ممکن است در طول يک جمله چندين کلمه را جا بياندازند.

از علايم ديگر تشنج، علايم موضعي مانند اينکه يک دست در کنترل فرد نباشد، گزگز شدن و مورمور شدن ناگهاني يک طرف بدن، تغيير خلق به صورت گذرا (که يک انسان با شخصيت با حالت روحي پايدار ممکن است به مدت 6- 5 دقيقه دچار حالت گذراي موقت عجيب باشد) و بعضي از اختلالات رفتاري و رفتارهاي نامناسب که با شخصيت فرد جور در نمي ‌آيد، که اين‌ها بايد بررسي شوند.

2- شايع‌ترين نوع تشنج کدام است؟

شايع‌ترين نوع تشنج، تشنج رواني- حرکتي و يا تشنج لُب گيج‌گاهي مي ‌باشد (عنوان مي‌ شود که داستايوفسکي نويسنده ي مشهور هم اين نوع تشنج را داشته است). اين نوع تشنج به ‌صورت حملات از دست دادن ارتباط با محيط است. بيمار ممکن است رفتاري عجيب مانند بازي با دگمه ي لباس يا بازي با انگشتان داشته باشد که به اين نوع صرع، اتوماتيسم گفته مي‌ شود و براي مدت 1الي 2دقيقه فرد متوجه چيزي نيست و دچار اختلال هوشياري مي‌ شود. اگر اين نوع تشنج به تنهايي باشد معمولاً اختلالي به وجود نمي ‌آورد، ولي به طور معمول به کل مغز پخش مي ‌شود و هوشياري از بين مي ‌رود و اکثراً اين نوع تشنج‌ها شايع‌ترين نوع مي ‌باشند. ولي چون زود تبديل به تشنج نوع دوم مي‌ شوند، تشخيص داده نمي‌ شوند و در کودکان شايع‌تر است.

لازم به ذکر است چنانچه تشنج‌ها به صورت حملات تکراري باشند، تبديل به صرع مي ‌شوند، به طوري که در ايران حدود 6- 5 ميليون نفر تشنج دارند و حدود 10درصد از آن‌ها دچار صرع مي ‌باشند.

در کل صرع بيماري درمان ‌پذيري مي ‌باشد و افراد نبايد هيچ نگراني از اين بابت داشته باشند.

3- آيا اين بيماران مي‌ توانند ورزش کنند؟

بله، ورزش براي بيماران صرعي هيچ خطري ندارد. فقط ورزش‌هاي سنگين مانند کوه نوردي ، صخره نوردي  را نبايد انجام دهند و اگر مي ‌خواهند شنا کنند، بايد يک نفر همراه داشته باشند.

کودکان محدوديت زيادي براي ورزش ندارند. بيماران صرعي هيچ‌گونه محدوديتي براي شغل‌هاي اداري- دفتري و ... ندارند، فقط بايد از انجام کارهايي که دقت و هوشياري بسيار لازم دارد (مانند خلباني) پرهيز کنند.

ادامه دارد...

دکتر عسگر قرباني- متخصص

·                     صرع چیست؟

·                     علل صرع

انواع صرع

o                                            صرع بزرگ یا تشنج تونیک – کلونیک

§                                                                     مراحل علائم تشنج تونیک – کلونیک به ترتیب زیر است:

o                                            صرع کوچک یا تشنج ابسانس

صرع موضعی

o                                            نوع دیگر صرع

·                     اقدامات اولیه در فردی که تشنج کرده

o                                            اقداماتی که پزشک انجام می‌دهد:

·                     درمان

·                     پیش آگهی

·                     راههای پیشگیری

·                     تغییرات روانی صرع

o                                            حالت زودگذر

o                                            حالت ثابت

·                     مباحث مرتبط با عنوان حملات تشنجی مکرر ، صرع نامیده می‌شود، صرع (Epilepsy) (به یونانی دچار حمله شدن) ، یک بیماری عصبی است که بوسیله حملات تکرار شونده ناشی از نارسایی حرکتی ، حسی یا روانی با یا بدون بیهوشی یا حرکات تشنج‌آور مشخص می‌شود. واژه صرع به یک گروه از نشانه‌ها با علل فراوان باز می‌گردد تا اینکه به یک بیماری خاص اطلاق شود. در طی یک حمله صرع امواج مغزی، مختل و نامنظم می‌شوند. در نتیجه اختلال هوشیاری و گاه حرکات کنترل نشده رخ می‌دهد. یک تشنج واحد و منفرد علامت ابتلاء به صرع نیست.

صرع چیست؟

از زمان بوجود آمدن انسان بر روی کره زمین صرع نیز وجود داشته است. امروزه انواع گوناگونی از صرع شناخته شده است.

صرع یک بیماری نیست بلکه فقط نشانه‌ایست که می‌گوید قسمتی از مغز کار خود را همیشه بخوبی انجام نمی‌دهد. وقتی مغز بطور طبیعی کار کند یک سری امواج الکتریکی از خود ایجاد می‌نماید که این امواج مانند الکتریسته در مسیر اعصاب مغزی عبور می‌کند. « اپی‌لپسی » یا صرع حالتی است که یکسری از این تشنجها و طوفانهای الکتریکی در مغز بطور مرتب و با فاصله زمانی خودبخود ایجاد شده و خاموش شوند. که این جرقه الکتریکی و طوفان الکتریکی بسته به محل خود در مغز علائم و نوع تشنج و صرع را تعیین می‌نماید. یکبار تشنج هیچگاه صرع نیست بلکه دو تا سه بار تشنج می‌باید رخ دهد تا پزشک تشخیص صرع را مطرح نماید.

علل صرع

گاه علت صرع وجود یک اختلال ساختمانی در مغز است اما در اغلب موارد هیچ علت خاصی یافت نمی‌شود. در برخی از کودکان مبتلا، حملات تشنجی به دنبال یک محرک حسی مثل نورهای درخشان و شدید بروز می‌کنند و در برخی دیگر هیچ عامل شروع کننده‌ای وجود ندارد. در صرع نشاندار حملات ناگهانی را می‌توان در یکی از چندین علت شناخته شده جستجو کرد که شامل تومورهای مغزی ، بیماریهایی که بر رگهای خونی مرکزی اثر می‌گذارند و انواع سموم می‌باشد. به غیر از صرع علل متعدد دیگری نیز برای تشنج وجود دارد که یکی از آنها تب بالاست (تشنج ناشی از تب).

انواع صرع

انواع مختلفی از تشنجهای صرعی تاکنون شناخته و تعریف شده است. در بچه‌ها تشنجهای تونیک – کلونیک شایعتر است، بیشتر از سه چهارم کودکان مبتلا به صرع ، از این نوع تشنج رنج می‌برند، صرع کوچک یا ابسانس دومین نوع شایع صرع ( epilepsy) در کودکان است. صرع موضعی یا صرع حرکتی و صرع نسبی یا پارشیال خوش‌خیم از دیگر انواع صرع هستند.

صرع بزرگ یا تشنج تونیک – کلونیک

شایعترین نوع صرع ، صرع اصلی (Grand mal) است. آن هنگامی رخ می‌دهد که مناطق حرکتی مغز دچار عارضه شده است و اسپاسمهای شدید و بی‌هوشی